Bron: Haarlemsdagblad | Arthur de Mijttenaere
Op Blekersveld bij de Randweg zijn de resten van een walviskaak aangetroffen. Werknemers van grondverwerker GP Groot deden deze bijzondere vondst vorige week donderdag tijdens de sanering van het terrein.
Pieter Floore van Hollandia Archeologen in Zaandijk heeft zich over de twee restanten van de walviskaak gebogen. Hij vermoedt dat ze afkomstig zijn van de kleine buitenplaats Vreedensrust, die hier in de achttiende en negentiende eeuw heeft gestaan.
Er is een afbeelding uit 1816 van buitenplaats Vreedensrust die het tijdschrift van Ons Bloemendaal in 1996 heeft gepubliceerd. Op die afbeelding steekt ver uit de grond een walvisbot omhoog, het lijkt op een onderdeel van een poort. Op meer plekken in Bloemendaal werden walvisbotten daar toentertijd voor gebruikt, zegt Floore. ,,Het kan ook zijn dat het bot diende als schuurpaal in het weiland voor het vee.’’
Vreedensrust
Vreedensrust omvatte een herenhuis, bijgebouwen en een blauwselfabriek met de naam ’Het anker’ bijhoorde. Er waren blekerijen in de buurt. De botresten zijn gevonden in een ronde kuil met een diameter van zo’n tachtig centimeter, waar ook wat aardewerk uit de achttiende eeuw lag.
Walvisvaart was belangrijk in de achttiende eeuw en er waren in Noord-Holland, met de Zaanstreek als middelpunt, meerdere traankokerijen. Het traan werd ook gewonnen door de botten te koken en de traan werd voor verlichting of als smeermiddel gebruikt. Elektrisch licht moest nog worden uitgevonden.
De vondst is een grote verrassing die als officiële archeologische vondstmelding te boek komt te staan. De werknemers van GP Groot dachten vorige week donderdag eerst aan grote stukken hout die ze zeventig centimeter onder het maaiveld aantroffen. Maar vanwege de bijzondere vorm en afmetingen besloten ze om even te stoppen met hun werkzaamheden om onderzoek te laten uitvoeren. Archeoloog Floore kwam afgelopen dinsdag naar de vindplaats.
Eerder heeft het archeologisch adviesbureau Raap de grond van Blekersveld onderzocht, omdat het terrein geschikt gemaakt moest worden voor woningbouw. Toen werden de resten van een graf uit de Bronstijd aangetroffen, maar dit stond de bouwplannen verder niet in de weg. Later is het terrein in gebruik geweest als puinstortplaats. Blekersveld heeft dus een rijke geschiedenis.
Huis van Hilde
De walviskaak gaat naar het Huis van Hilde in Castricum, waar meer archeologische vondsten uit de provincie zijn te bewonderen. Er wordt nog onderzoek gedaan naar de soort walvis. Floore: ,,Waarschijnlijk is het een Groenlandse walvis, wat erop duidt dat het dier in de achttiende eeuw is gevangen. Daarna was deze soort daar min of meer uitgestorven.’’
Als het een Antarctische soort is, moeten de botten later worden gedateerd. Na de Tweede Wereldoorlog heeft de Nederlandse walvisvaarder Willem Barendsz in die wateren op deze zoogdieren gejaagd.