De opvang van meer dan honderd asielzoekers met een verblijfsvergunning op een leegstaand kloosterdomein redde jarenlang het sociale gezicht van Bloemendaal. Nu het aankomt op het écht opnemen van ontheemden in de gemeenschap – door ze minimaal een fatsoenlijke woning te bieden – zet de ene na de andere buurt in ’s lands duurste gemeente de hakken in het zand. „Onze jonge dochters fietsen hierlangs.”
Ook staan er basisscholen vlakbij, betoogt bestuurslid Gert Valster van de stichting Blekersveldgroen. Volgens Blekersveldbewoners kiest Bloemendaal voor de weg van de minste weerstand door de groenstrook in het hofje nu aan te wijzen als plek voor het neerzetten van dertig woningen voor veertig zogenoemde statushouders.
Done deal
Die moeten er voor het einde van het jaar staan. Als er voor die tijd niets is geregeld voor in totaal 68 aan Bloemendaal te koppelen wachtenden in verschillende asielzoekerscentra grijpt de provincie Noord-Holland in. Wat burgemeester en wethouders van Bloemendaal betreft is Blekersveld een done deal. „De omgeving kan niet meebeslissen, de locatiekeuze is een bevoegdheid van het college”, is de gemeenteraad gemeld.
Blekersveld voelt zich gepiepeld. Met 36 goedkope huurwoningen en slechts acht koopwoningen is de verhouding al zoek, zegt bewoner Mark Doodeman. „Op zich gaat het prima, maar er wonen hier wel mensen die af en toe de weg kwijt zijn. Toch hebben we het goed, we letten op elkaar.”
Het gaat mis, Doodeman weet het zeker, als er dertig tijdelijke woningen (maximaal vijftien jaar) voor statushouders en nog eens dertig permanente adressen voor andere urgente woningzoekenden bij komen. „Dat leidt tot sociale ontwrichting. Zo worden we helemaal de achterbuurt van Bloemendaal.”
Trouwens, dertig woningen voor veertig vluchtelingen? Dat betekent alleenstaanden. Mannen uit een ander deel van de wereld, getraumatiseerd wellicht en in elk geval niet gewend aan hoe we in Nederland omgaan met elkaar en vooral met vrouwen en meisjes. Een regelrechte nachtmerrie, die ervoor zorgt dat de aangrenzende wijk nu ook wakker schrikt. Komt goed uit, want daar zit meer geld, zegt Valster een tikje vilein. „Ze dachten natuurlijk, dat Blekersveld kan maar een heel klein vuistje maken.”
Heftiger
Zo werkt het helaas in het rijke Bloemendaal, zegt directeur Paul Vreke van plaatselijke woningbouwvereniging Brederode. „Nergens houden omwonenden van veranderingen. In Bloemendaal zijn de reacties heftiger. Een deel van de bevolking ís jurist en anders hébben ze een jurist. Bij plannen voor sociale woningbouw roepen ze al gauw ’ik span een procedure aan’. In andere gemeenten waar we zitten, zoals Haarlem en Velsen, zijn mensen meer bereid om in gesprek te gaan. Zelfs in het mondige Amsterdam, waar ik ook heb gewerkt, zochten omwonenden eerder naar manieren om eruit te komen.”
Onder invloed van de in Bloemendaal machtige VVD is te lang gegokt op vrijkomende sociale huurwoningen van de woningbouwverenigingen. Dat meent plaatselijk GroenLinks-leider Richard Kruijswijk. Nadat de ene na de andere prima bouwplek werd afgeschoten, opperde de oppositiepartij Blekersveld. (Tekst gaat door onder de foto)
„Al langer in beeld voor woningbouw. Er wordt ook iets aan de buurt toegevoegd, een beetje groen. En natuurlijk moet er extra aandacht zijn voor integratie en sociale veiligheid.” Dat een blije buurt geen vereiste is, vindt Kruijswijk geen punt. „Anders kom je er nooit uit.”
Bestaande huurwoningen zijn wel degelijk de oplossing, beweert VVD-raadslid Rolf Harder. „Het is géén goed idee om statushouders te concentreren op een plek.” De partij vindt Blekersveld ongeschikt voor woningbouw. „Een verontreinigd stuk grond aan de drukke Westelijke Randweg. We zijn er niet voor, het volbouwen van dit soort reststukjes. We willen dorps blijven en niet alles wat groen is opofferen aan woningbouw.”
„Vaststaat dat er vijftig sociale huurwoningen per jaar vrijkomen in onze gemeente. Als je uitgaat van gezinnen van drie, vier mensen, dan is de rekensom niet zo moeilijk. We moeten gewoon zorgen dat de woningbouwverenigingen hier een beetje prudent mee omgaan.”
Gespreid
Nieuwe Bloemendalers, zoals de VVD aan de gemeente gekoppelde statushouders het liefst noemt, krijgen alleen de kans zich te wortelen als ze gespreid een woning vinden, betoogt Harder. „Flexwoningen zijn ons een gruwel. Omwonenden zijn er heel goed in die tegen te houden.” Over de manier waarop tijdelijke woningen nu worden doorgedrukt op Blekersveld is Harder niet te spreken. „Zo gaan we niet om met onze bewoners. Ik heb niet het gevoel dat dit leidt tot succesvolle opvang.”
Woningbouwdirecteur Vreke kan niets met het rekensommetje van de VVD. „De voorraad sociale huurwoningen is in Bloemendaal 16, 17 procent. In andere gemeenten is dat gemiddeld 30 procent. Samen met Pré Wonen lukt het ons dit jaar 28 statushouders in Bloemendaal aan een woning te helpen, tien meer dan vorig jaar. Als dat er nóg meer worden, komen ze allemaal terecht in dezelfde straat waar nu eenmaal de meeste verhuizingen zijn. Dat is dus geen integratie. Bovendien hebben andere woningzoekenden het nakijken als elk vrijkomende adres voor statushouders is.”
Huisvesting in nieuwbouw is volgens Vreke wat anders. „Dan zijn er vanaf de start aanvullende maatregelen mogelijk. Denk aan een inwonende huismeester. Wennen aan de Nederlandse samenleving is nu eenmaal ingewikkeld.”
Nog even terug naar Blekersveld. Gepensioneerde provincieambtenaar Gert Valster legt uit dat de stichting Blekersveldgroen is opgericht toen duidelijk werd dat de groenstrook tussen het hofje en de verkeersader N208 op de nominatie stond voor sociale woningbouw. Doel is de strook groen te houden en na grondsanering openbaar toegankelijk te maken. ,,Zodat we kunnen genieten van de natuur.’’ Het blijft vechten tegen de bierkaai. ,,In april liet de gemeente nog weten dat tijdelijke woningen van de baan zijn en moet je nu zien.’’ Inmiddels heeft de buurt een advocaat in stelling gebracht.
Groot hart
Verantwoordelijk wethouder Susanne De Roy van Zuidewijn (CDA) bestrijdt dat ze de weg van de minste weerstand kiest. ,,De Bloemendalers die ik ken hebben een groot hart’’, zegt de Amsterdamse. ,,Het zijn weldenkende mensen, die een goed verhaal willen. Wat dat betreft is er geen enorm verschil tussen Blekersveld en locaties die eerder in beeld waren. Het zijn allemaal mensen met vragen, het is aan ons om met antwoorden te komen.’’
Blekersveld belooft ze een inwonend huismeester bij de nieuwbouw. ,,Een lesson learned van de opvang van statushouders op landgoed Dennenheuvel. Blekersveld ken ik als onwijs leuk, solide, rustig wijkje. Niemand is erbij gebaat kwetsbaren bij kwetsbaren te voegen.’’
Dat de politie een grote vestiging heeft aan de rand van Blekersveld, speelt volgens de wethouder geen rol van betekenis. ,,Of het moet zijn dat het politiebureau op termijn verdwijnt, zodat ook op die plek woningbouw mogelijk is.’’
De politie Noord-Holland laat desgevraagd weten op de hoogte zijn van de plannen voor statushouders.
Wachten bij de Wadden
Onder meer in een asielzoekerscentrum aan de Waddenzee wachten statushouders tot Bloemendaal een woning voor ze heeft. ,,Sint Annaparochie is zo ver weg, alvast kennis maken zit er niet in’’, zegt teamleider Jenet Fenenga van Vluchtelingenwerk Bloemendaal.
Elkaar leren kennen, dát werkt, is haar ervaring. ,,Zodra vluchtelingen een gezicht hebben, gaan mensen anders over ze denken. Dat merkten we duidelijk bij de opvang op landgoed Dennenheuvel, waarvoor veel vrijwilligers uit Bloemendaal zich inzetten.’’
Vluchtelingenwerk koppelt twee vrijwilligers aan iedere nieuwkomer of een nieuw gezin. ,,Zo vullen vrijwilligers elkaar aan en houden ze tijd over voor bijvoorbeeld kleinkinderen of studie.’’ Dat Bloemendaal een overkill aan alleenstaande mannen te wachten staat, is een scheef beeld, benadrukt Fenenga. ,,Het gaat vaak om mannen, of vrouwen, die wachten gezinshereniging.’’